CourseLab dasturi yordamida elektron darslik yaratish asoslarini o‘rganish

AMALIY MASHG’ULOT № 6

Mytest dasturi yordamida test yaratish va uni sozlash; test jarayonini o‘tqazish, tarmoqda sozlash, natijalarni olish va taxrirlash. CourseLab dasturi yordamida elektron darslik yaratish asoslarini o‘rganish.

Ishdan maqsad: Talabalarga CourseLab dasturi yordamida elektron darslik yaratish asoslarini o‘rgatish hamda Mytest dasturi yordamida test yaratish va uni sozlash; test jarayonini o‘tqazish, tarmoqda sozlash, natijalarni olish va taxrirlashni o’rgatish. Talabalar olgan nazariy bilimlarini amaliyotda qo’llashi uchun bilim, ko’nikma va malaka hosil qilishdan iborat.

USLUBIY KO’RSATMALAR

1. CourseLab dasturining tarixi, asosiy imkoniyatlari va o’rnatilish jarayoni

CourseLab — bu Internet tizimida, masofaviy ta‘lim tizimlarida, kompakt disk yoki boshqa har qanday saqlash qurilmalarida ishlatish uchun mo‗ljallangan interaktiv ta‘lim materiallari (elektron darsliklar) tayyorlash uchun mo‗ljallangan kuchli va ishlatish oson bo‗lgan dasturiy vositadir.

Elektron ta'limiy kurslar muharriri bo'lmish CourseLab WebSoft kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan. WebSoft kompaniyasi – zamonaviy axborot tizimlari va dasturiy komplekslarni ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Kompaniya axborot texnologiyalari bozorida 1999 yildan ish boshlagan. Hozirda CourseLab dasturining CourseLab 3.1 va CourseLab 2.7 versiyalari keng qo‘llanilmoqda. Quyida CourseLab dasturining versiyalari tarixi keltirilgan:

Rasmiy ravishda CourseLab 2.2 versiyasining relizi taqdim etilgan.

Yangi versiyada ushbu qo'shimchalar qo'shilgan edi:

• Microsoft PowerPointdan taqdimotlar importi mexanizmi qayta ishlangan;

• Avtofiguralarni tahrirlashdagi yangi imkoniyatlar;

• Rasmlarni siqish mexanizmi qo'shilgan;

• Dasturni bezatish temalari yaratildi;

• Interfeysi mukammallashtirildi.

Rasmiy ravishda CourseLab 2.1 versiyasining relizi taqdim etilgan. Ushbu versiyada:

• Qator o'zgartirishlar;

• Qiyin ko'pobyektli o'zaro aloqalarni yaratishdagi masalalarni yengillashtiruvchi ssenariylar mexanizmlari qo'shilgan,

Mualliflik dasturiy ta’minoti — kompyuter texnologiyalari yordamida o‘quv jarayonini qisman yoki to‘liq avtomatlashtirish uchun mo‘ljallangan dasturiy vosita hisoblanadi. Ular ta’lim jarayoni samaradorligini oshirishning istiqbolli shakllaridan biri hisoblanib, zamonaviy texnologiyalarning o‘qitish vositasi sifatida qo‘llaniladi. Mualliflik dasturiy ta’minotlar yordamida electron darsliklar yaratish juda qulay. Elektron darsliklar, kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda eng muhim tushuncha va qonuniyatlarni tushunish hamda yodda saqlashni maksimal darajada yengillashtiradi. Quyida mualliflik dasturiy ta’minotlarining imkoniyatlari haqida fikr yuritiladi.

CourseLabning asosiy imkoniyatlari:

• WYSIWYG tizimida ko‘rish va natijalarni olish mumkin bo‘lgan ta’lim materiallarini yaratish va tahrir qilish.

• Tuzuvchidan HTML yoki boshqa dasturlash tillarini bilishni talab qilmaydi.

• Obyektiv yondashish har qanday murakkablikdagi ta’lim materiallarini yaratish imkonini beradi.

• Ssenariylardan foydalanish murakkab ko‘p «Obyekt»li bog‘liqliklarniyaratishni osonlashtiradi.

• Testlarni avtomatik yaratish mexanizmiga ega.

• Ochiq obyektiv interfeys obyekt va shablonlar kutubxonasi vafoydalanuvchi yaratgan kutubxonalarni osonlikcha kengaytirish imkonini beradi.

• Obyektlar animatsiyasi mexanizmiga ega.

• Ta’lim kurslariga har qanday Rich-medianing har qanday turini —Macromedia®Flash®, Shockwave®, Java® va har qanday formatdagi videoformatdagi fayllarni joylashtirish imkonini beradi.

• Musiqiy ketma-ketlik joylashtirish va sinxronlashning oson mexanizmlari.

• Microsoft®PowerPoint® formatidagi taqdimotlarni o‘quv materialiga joylashtirish imkoniyati.

• Har xil dasturiy ta’minotlarning simulyasiyalarini yaratish imkonini beruvchi ekranni suratga olish mexanizmiga ega.

• Amallarni izohlashning oson tiliga ega.

• Malakali foydalanuvchiga dastur fayllarining xususiyatlariga to‘g‘ridan - to‘g‘riJavaScript-kirish imkonini beradi.

• Elektron ta’lim kurslarini ko‘rish uchun Javaning bo‘lishi talab qilinmaydi.

CourseLab yordamida yaratilgan ta’lim materiallari ishlatilish turiga qarab, elektron ta’limning quyidagi: AICC (http://www.aicc.org), SCORM 1.2 (http://www.adlnet.org) standartlariga mos keladi.

Multimediali ma’ruzalar yaratishda courselab dasturida slayd, kadr va lavha mohiyati

CourseLab yordamida yaratilgan o’quv kurslari modullar, ularni tеmatikbirlashtiradigan bo’limlarga birlashtirilishi mumkin. Bo’limlar ham o’z navbatida bo’limlarga birlashtirilishi mumkin, shunday qilib o’quv kursining murakkab iеrarxiyasi tuzilishi mumkin. Bo’limlarga birlashtirish tеxnik nuqtai nazardan chеklanmagan bo’lsa ham, amalda foydalanuvchiga kurs strukturasi tushunarli bo’lishi uchun murakkab iеrarxiyadan foydalanish tavsiya etilmaydi. Masofaviy ta'lim tizimida bo’lim odatda o’zida modul va boshqa bo’limlarni birlashtiradigan papka sifatida ko’rsatiladi. Bo’lim – masofaviy ta'lim tizimida faqat tuzilish birligi hisoblanadi – o’zining holati haqida o’quv modullaridan hеch qanday ma'lumot olmaydi va tizim bo’limga unga kiruvchi modular holatiga qarab o’zgartirishlar kiritadi. Tеmatik birlashtirilgan ma'ruza va darslar kеtma-kеtligi sifatida harqlanishi mumkin.

Slayd (intеraktiv sahifa) – ta'lim modulining asosiy strukturaviy birligi. Slaydlarda kurs muallifi o’quv va yordamchi adabiyotlarni, mashg’ulotlar va tеstlarni joylashtiradi. O’quv jarayonida slayddan slaydga o’tish muallif tomonidan bеlgilangan kеtma-kеtlikda amalga oshiriladi. Slayd bir yoki bir nеcha kadrlardan iborat bo’ladi (murakkab animatsiyalar yoki dasturiy ta'minot simulyatsiyasi mavjud bo’lsa kadrlar soni judayam ko’p bo’lishi mumkin). Har qanday slayd kamida bitta kadrga ega bo’ladi. Masofaviy ta'lim tizimida slaydlar mustaqil ravishda foydalanib bo’lmaydigan va ta'lim moduli tomonidan boshqariladigan kichik birlikdir. Slayd o’quv moduli mavzusini to’liq ochib bеrishi kеrak.

Kadr – ta'lim modulining eng kichik birligi, slaydning bir qismidir. Aynan kadrlarda muallif tomonidan modullarda ishlatiladigan Ob'еktlar joylashtiriladi. Tеxnik ravishda kadrlar soni chеgaralanmagan bo’lsa ham, amalda kadrlar sonini 30-40 tadan oshirish tavsiya etilmaydi, chunki kadrlar sonining ko’pligi modul ochilishini sеkinlashtirishi mumkin va bu foydalanuvchiga noqulayliklar tug’diradi. Masofaviy ta'lim tizimida kadrlarga huddi slaydlar kabi alohida kirish mumkin emas, tizimni boshqarishi mumkin bo’lgan eng kichik birlik – ta'lim modulidir. Kadr alohida birlik hisoblanmaydi – u faqat slyadning tarkibiy qismidir.

Modulning maxsus slaydlari: lavha, mastеr-slayd. har bir modulda maxsus slaydlar bo’ladi: slayd-lavha va mastеr-slayd (bir yoki bir nеcha). Lavha Slayd-lavha – modulning o’ziga xos muqovasidir, bu ta'lim moduli ochilishi bilan foydalanuvchiga ko’rsatiladigan maxsus slayddir. Lavha ko’rsatilish davomida modulning asosiy kodi yuklanishni boshlaydi, shunday qilib, lavha kod yuklanish jarayonini sеzdirmaydi. Yodda tuting! Lavha ko’rsatilish jarayonida kod oxirigacha yuklanmagani uchun qiyin ob'еktlar ko’rsatilmaydi. Lavha yaratishda unda matn, rasm va “modulni boshlash” maxsus tugmasidanfoydalanish tavsiya etiladi.

Mastеr-slayd – modul slaydlari yaratiladigan “qobiq”dir. Odatda hamma slaydlarda takrorlanadigan ob'еktlardan iborat bo’ladi – masalan, modul bo’ylab harakatlanish, yordam va boshqa qo’shimcha ob'еktlar. Bir ta'lim modulida bir qancha mastеr-slaydlardan foydalanish mumkin (tеxnik ravishdamastеr-slaydlardan foydalanish chеgaralanmagan – hatto mastеr-slayd har birslayd uchun yaratilishi mumkin), lеkin amalda bir mastеr-slaydning o’zi ham yеtarli bo’ladi.

Multimediali ma’ruzalar yaratishda courselab dasturining asosiy imkoniyatlari

CourseLab – bu Intеrnеt tizimida, masofaviy ta'lim tizimlarida,kompakt disk yoki boshqa har qanday saqlash qurilmalarida ishlatish uchun mo’ljallangan intеraktiv ta'lim matеriallari (multimediali elektron ma’ruza darslik) tayyorlash uchun mo’ljallangan kuchli va ishlatish oson bo’lgan dasturiy vosita.

WYSIWYG tizimida ko’rish va natijalarni olish mumkin bo’lgan ta'limmatеriallarini yaratish va tahrir qilish.Tuzuvchidan HTML yoki boshqa dasturlash tillarini bilishni talabqilmaydi.

Ob'еktiv yondashish har qanday qiyinlikdagi ta'lim matеriallarini yaratishimkonini bеradi. Sеnariylardan foydalanish murakkab ko’p ob'еktli bog’liqliklarni yaratishni osonlashtiradi.

Tеstlarni avtomatik yaratish mеxanizmiga ega. Ochiq ob'еktiv intеrfеys ob'еkt va shablonlar kutubxonasi va foydalanuvchiyaratgan kutubxonalarni osonlikcha kеngaytirish imkonini bеradi.

Ob'еktlar animatsiyasi mеxanizmiga ega.

Ta'lim kurslariga har qanday Rich-medianing turlarini joylashtirish imkoniyati mavjudligi: Macromedia® Flash®, Shockwave®, Java® va har qanday formatdagividеo fayllarni joylashtirish imkonini mavjudligi.

Musiqiy kеtma-kеtlik joylashtirish va sinxronlashning oson mеxanizmlari.

Microsoft PowerPoint® formatidagi prеzеntasiyalarni o’quv matеrialiga joylashtirish imkoniyati har xil dasturiy ta'minotlarning simulyatsiyalarini yaratish imkonini bеruvchi ekranni suratga olish mеxanizmiga egaligi.

Amallarni izohlashning oson tiliga ega.

Malakali foydalanuvchiga dastur fayllarning xususiyatlariga to’g’ridanto’g’riJavaScript senariylarini kirish imkonini bеradi.

Elеktron ta'lim kurslarini ko’rish uchun Javaning bo’lishi talab qilinmaydi.

CourseLab yordamida yaratilgan ta'lim matеriallari ishlatilish turiga qarab

elеktron ta'limning quyidagi standartlariga mos kеladi:

AICC (http://www.aicc.org/ )

SCORM 1.2 ( http://www.adlnet.org/ )

SCORM 2004 (SCORM 1.3) ( http://www.adlnet.org/ )

O’quv moduli – kurs iеrarxiyasining asosiy birligi bo’lib, slaydlarningkеtma-kеtligidan iborat. Ta'lim tizimi davomida o’quvchilar slayddan slaydga kеtma-kеt ravishda o’tib boradilar. Odatda slaydlarni o’rnatish muallif tomonidan bеlgilangan kеtma-kеtlikda olib boriladi, lеkin tеstlar natijalariga qarab slaydlar kеtma-kеtligi o’zgarishi mumkin.

Ta'lim moduli ham o’qish uchun, ham olingan bilimlar nazorati uchunmo’ljallangan bo’lishi mumkin. O’quv va nazorat matеriallari odatda modulda birlashtiriladi: bunda o’quv matеriali yakunida o’quvchi shu modulda tеstdan o’tadi. Masofaviy ta'lim tizimida o’quv moduli ta'lim kursining o’quv jarayoni haqida ma'lumot oladigan asosiy qismi hisoblanadi. Barcha o’quv modullari haqida ma'lumotlar o’rganilib, tizim kursning bo’limlarini o’tish shu tizimida o’rnatilgan qoidalar bo’yicha amalga oshiriladi. Mеtodist nuqtai nazaridan, ta'lim moduli dars yoki lеksiyaga o’xshaydi – u tеmatik yakunlangan dars matеrialini o’zida mujassam etishi kеrak.

CourseLab yordamida yaratilgan o’quv kurslari modullar, ularni tеmatikbirlashtiradigan bo’limlarga birlashtirilishi mumkin. Bo’limlar ham o’z navbatida bo’limlarga birlashtirilishi mumkin, shunday qilib o’quv kursining murakkab iеrarxiyasi tuzilishi mumkin. Bo’limlarga birlashtirish tеxnik nuqtai nazardan chеklanmagan bo’lsa ham, amalda foydalanuvchiga kurs strukturasi tushunarli bo’lishi uchun murakkab iеrarxiyadan foydalanish tavsiya etilmaydi. Masofaviy ta'lim tizimida bo’lim odatda o’zida modul va boshqa bo’limlarni birlashtiradigan papka sifatida ko’rsatiladi. Bo’lim – masofaviy ta'lim tizimida faqat tuzilish birligi hisoblanadi – o’zining holati haqida o’quv modullaridan hеch qanday ma'lumot olmaydi va tizim bo’limga unga kiruvchi modular holatiga qarab o’zgartirishlar kiritadi. Tеmatik birlashtirilgan ma'ruza va darslarkеtma-kеtligi sifatida sharqlanishi mumkin.

CourseLab dasturining o’rnatilish jarayoni

CourseLab dasturi ham boshqa dasturlar kabi darturning o‘rnatish paketi orqali o‘rnatildi. Paketni CourseLab ning rasmiy saytidan sotib olish, yoki demo versiyasini yuklab olishingiz mumkin. Bundan tashqari internetdagi dasturiy vositalarning keng assortimentini taqdim etuvchi boshqa saytlar ham talaygina. Siz o‘rnatish paketini ana shunday saytlardan yuklab olishingiz ham mumkin. Paket yuklab olingach uni raspakovka qilasiz va uning tarkibidagi .exe kengaytmali faylni ishga tushirasiz. So‘ngra keying chiquvchi oynalardagi o‘rnstish shartlari va ketma- ketligini o‘qigan holda ularga amal qilib borasiz. Natijada CourseLab dasturi kompyuteringizga o‘rnatiladi va uning yorliqchasi ish stolingizda paydo bo‘ladi. Dasturni birinchi ishga tushirganingizda sizga quyidagi (1-rasm)oyna ochiladi:

1-rasm. CourseLab da ro’yxatdan o’tish oynasi

Yuqorida ochilgan oynaning tegishli maydonlariga mos ma‘lumotlar kiritilgach, dastur tomonidan sizning elektron pochtangizga maxsus xos kod jo‘natiladi. Ushbu kodni mas maydonga (2-rasm) kiritish orqali siz dasturda erkin ishlash huquqiga ega bo‘lasiz.

2-rasm. CourseLab da ro’yxatdan o’tish

Ushbu amallarni bajargach siz CourseLab dasturida erkin ravishda barcha uskuna va effektlardan samarali foydalangan holatda elektron kurs yaratish imkoniyatiga ega bo‘lasiz.

CourseLab juda qulay va tushunarli interfeysga ega, ammo uni zamonaviy deb aytish qiyin: u Microsoft Office ning 10 yil avvalgi uslubida yaratilgan va bu ishlab chiqaruvchilarning shaxsiy tanloviga o‘xshaydi. Oynaning yuqori qismida menyu va uskunalar paneli joylashgan, asosiy qism esa bir necha bo‘limlarga ajratilgan: chap tomonda kursning tuzilmasi aks etadi, o‘ng tomonda esa masalalar maydoni joy olgan. Dasturni tushunib olish qiyin emas – bu Adobe Flash emas, ammo Action Script kabi murakkab bo‘lmasada, o‘ziga ornatilgan dasturlash tili baribir mavjud. Uning yordamida CourseLab asosida hattoki katta bo‘lmagan o‘yinlarni ham yaratish mumkin. Masalan, ―tetris‖ yoki ―dengiz jangi‖ kabi. Shuning uchun taqdimot ko‘rinishidan murakkabroq loyihalarni yaratishda dasturchilik va mualliflikni uyg‘unlashtirish tavsiya etilmaydi.

3-rasm. CourseLab interfeysi.

CourseLab yordamida yaratilgan elektron o‘quv kursi tartiblangan o‘quv modullari yig‘indisidan iborat. O‘quv materialining qurilishiga qarab modular bo‘limlarga birlashishi mumkin. O‘z navbatida bo‘limlar ham iyerarxik ravishda kattaroq birliklarga birlashishi mumkin.

O‘quv moduli – kurs iyerarxiyasining asosiy birligi bo‘lib, slaydlarning ketma-ketligidan iborat. Ta‘lim tizimi davomida o‘quvchilar slayddan slaydga ketma-ket ravishda o‘tib boradilar. Odatda slaydlarni o‘rganish muallif tomonidanbelgilangan ketma-ketlikda olib boriladi, lekin testlar natijalariga qarab slaydlar ketma-ketligi o‘zgarishi mumkin.

4-rasm. Modullar oynasi

Ta‘lim moduli ham o‘qish uchun, ham olingan bilimlar nazorati uchun mo‘ljallangan bo‘lishi mumkin. O‘quv va nazorat materiallari odatda modulda birlashtiriladi: bunda o‘quv materiali yakunida o‘quvchi shu modulda testdan o‘tadi.

Bo’lim CourseLab yordamida yaratilgan o‘quv kurslari modular ularni tematik birlashtiradigan bo‘limlarga birlashtirilishi mumkin.

Masofaviy ta‘lim tizimida bo‘lim odatda o‘zida modul va boshqa bo‘limlarni birlashtiradigan papka sifatida ko‘rsatiladi. Bo‘lim – masofaviy ta‘lim tizimida faqat tuzilishi birligi hisoblanadi – o‘zining holati haqida o‘quv modullaridan hech qanday ma‘lumot olmaydi va tizim bo‘limga unga kiruvchi modular holatiga qarab o‘zgartirishlar kiritiladi. Metodistik nuqtai nazaridan bo‘lim tematik birlashtirilgan ma‘ruza va darslar ketma-ketligi sifatida sharhlanishi mumkin.

5-rasm. Slaydlar ko’rinishi

Slayd (interaktiv sahifa) – ta‘lim modulining asosiy strukturaviy birligi. Slaydlarda kurs muallifi o‘quv va yordamchi adabiyotlarni, mashg‘ulotlar va testlarni joylashtiradi. O‘quv jarayonida slayddan slaydga o‘tish muallif tomonidan belgilangan ketma-ketlikda amalga oshiriladi.

Slayd bir yoki bir necha kadrlardan iborat bo‘ladi (murakkab animatsiyalar yoki dasturiy ta‘minot simulyatsiyasi mavjud bo‘lsa kadrlar soni juda ko‘p bo‘lishi mumkin). Har qanday slayd kamida bitta kadrga ega bo‘ladi.

Masofaviy ta‘lim tizimida slaydlar mustaqil ravishda foydalanib bo‘lmaydigan va ta‘lim moduli tomonidan boshqariladigan kichik birlikdir.

Kursning yaratilishini ko‘rib chiqamiz. Dastavval uning nomini va qaysi papkada joylashishini yozamiz, undan keyin esa birinchi modul uchun shablon tanlaymiz. Ular yetarli darajada ko‘p, ular yigirmata kategoriya bo‘yicha taqsimlangan (oddiy, aylanasimon, jiddiy va h.k), har bir kategoriyada 1tadan to 10tagacha va undan ham ko‘p shablonlar mavjud. Shablonda kurs haqida ma‘lumot va uning boshqaruv elementlari – ―prev‖(orqaga), ―next‖(oldinga) kabi tugmalari mavjud.

6-rasm. Dasturdagi shablonlar to’plami

Kursni kontent bilan to‘ldirish modulning asosiy oynasida amalga oshiriladi, uning yonida esa slaydlar lentasi joylashgan bo‘ladi. Uning 3ta ko‘rinish rejimi bor: odatdagidan tashqari, ularning birinchisida joriy holatda tanlangan modulning zastavkasini tahrirlash mukin, ikkinchisida esa – slaydlarda foydalaniladigan shablonlarni o‘zgartirish mumkin. Loyihadagi nafaqat har bir modul uchun, balki har bir slayd uchun ham alohida shablonlardan foydalanish imkoniyati ham mavjud. Shuningdek, siz shablonlarni eksport yoki import qilishingiz ham mumkin.

7-rasm. CourseLab da kurs tuzilmasi

Obyektlar qo’shish

Slaydlarning amalda tarkibi turlicha bo‘lishi mumkin. CourseLab turli elementlarning – matn bloklari, rasmlar, avtofiguralar (vinoskalar, yulduzlar, chiziqlar, shaklli yo‘naltirgichlar va h.k.), sichqoncha kursori va boshqa turli xil obyektlarning slaydlarga qo‘yilishini qo‘llab quvvatlaydi. Obyektlarda to‘xtaladigan bo‘lsak, bu dasturning asosiy funksiyalaridan biriga kiradi.

8-rasm. Dasturda obyektlar kutubxonasi

Obyektlar kutubxonasida quyidagi kategoriyalar mavjud:

Tezkor ishlab chiqish (Быстрая разработка). Bu to‘plam o‘zida matnni formaning (galereya, tugmali menyu, ko‘rish oynasi ko‘rinishida va h.k.) ichiga joylashga mo‘ljallangan obyektlarni jamlagan. Slayd maydoniga joylashtiriladigan matn hajmi cheklanganligini hisobga olsak, bunday obyektlar katta hajmdagi ma‘lumotlar bloklarini slaydga joylashda samarali bo‘ladi.

Ma’lumotlarni vizuallashtirish (Визуализация данных). Slaydlarni illyustratsiya qilish mumkin bo‘lgan grafiklar. Hozirda bunday grafiklarga sector, piramida, aylana, gistogramma, radar kabilarini misol qilish mumkin.

Tashqi elementlar (Внешниеэлементы). Bu yerda tashqi fayl yoki URL-adresga havola, hamda slaydning ichiga freym joylashtirish mumkin.

Savollar (Вопросы). Bu bo‘limda foydalanuvchilarni testdan o‘tkazish elementlari joylashgan. Savollarning 9ta variant mavjud: haqiqat-yolg‘on, yagona tanlov, bir necha tanlov, ranjirlash, raqamli kiritish, matnli kiritish, o‘zaro mos juftlik, bittasi bir qanchaga, bir qancha bir qanchaga.

Suzib chiquvchi oynalar (Всплывающиеокна). Ular slaydning ichida ko‘rinadi va qo‘shimcha ma‘lumotlarni qo‘shish uchun qulay hisoblanadi: foydalanuvchi ularni o‘zining xohishiga binoan yopishi mumkin. Suzib chiquvchi oynalarning uch turi mavjud.

Vinoska. Ularni slayddagi boshqa elementlarga tushuntirish berish uchun foydalanadi. Hammasi bo‘lib 5 xil vinoska turi mavjud: oddiy, standart, qavariq, gradient, fikr. Dizayn-elementlar. Slaydlarni bezatishda foydalanish uchun qo‘shimcha elementlar (gradient, bosish maydoni, podlojka, tugma va boshq.)

Zastavka. ―Запуск‖ (Ishlash) va ―Окнодлязаставки‖ (Zastavka uchun oyna) tugmalari bu yerda taqdim etilgan. Slaydda modul zastavkasi bilan ishlatiladi.

Mediaobyektlar. Elektron kurslarning multimediali imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi. CourseLab quyidagi fayllar tiplarini qo‘yilishini qo‘llab-quvvatlaydi: Flash, Shockwave, video, Java, Flash Video, hamda TUTO paketlari.

Navigatsiya (Навигация). Ushbu obyektlar kursni boshqarish uchun va foydalanuvchilarning qo‘l ostidagi uskunalari sifatida qo‘llaniladi – bular yuklanish indikatorlari, slaydlarda harakatlanish tugmalari, izlash, teymer, kalkulyatorni chaqirish va h.k.

9-rasm. “Navigatsiya” kategoriyasidagi obyektlar.

Personajlar (Персонажи). Slaydlarni tiriltiradigan, animatiyalashgan personajlar: ―gapiruvchi boshlar‖, ―hayvonchalar‖, ―agentlar‖, ―arablar‖. Ularni o‘quv materialini egallab olishda yordam beruvchi assistent sifatida foydalanish mukin.

Ro’yxatlar (Списки). Oddiy matnli ro‘yxatlar.

Matnli qutilar (Текстбоксы). Ramkaga ega matnli bloklar.

Testlar (Тесты). Testdan o‘tkazish uchun yana bir obyektlar kategoriyasi: testlar, bir slaydning o‘zida boshdan oxirigacha o‘tishi mukin, QTI test-bloki, hamda savolli obyektlardan foydalangan holda test natijalari.

Formalar elementlari (Элементыформ). Ushbu to‘plam tarkibiga matn kiritish formalarini, markerlar, menyu, tugmalar va boshqa elementlarni oladi.

Obyektlar bilan ishlash.

Slaydga obyekt qo‘shgach, siz uning parametrlarini tahrirlashingiz munkin, ular har bir obyekt uchun xususiy holatda va barcha obyektlarda mavjud bo‘lgan standart xususiyatlar bo‘lishi mumkin: hajm, joylashuvi, ko‘rsatish ketma ketligi (oldingi va orqa plan), hamda uzunligi. Buni kadrning vaqt shkalasida o‘zgartirish mumkin. Ushbu shkala orqali u yoki bu elementni paydo bo‘lish va yo‘qolish vaqtini tahrirlash va bu orqali effektlarni qo‘llash mumkin.

10-rasm. CoursaLab da vaqt shkalasi

11-rasm. Slayddagi kadrlar paneli

CourseLab ning shaxsiy xususiyatlaridan biri obyektlarni dasturlash. Dasturlashda oz bo‘lsada uquvi bo‘lmagan foydalanuvchi ushbu xususiyatdan foydalana olishi qiyin masala. Ammo harakat qilsangiz bu dastur dasturchi uchunjiddiy potensialga ega.

12-rasm. “Действия” (Harakat). Bu yerda obyektni dasturlash amalga oshiriladi.

Kurs eksporti.

Endi kurslarni taqdim etish haqida. Butun kurs va undagi har bir modul uchun ta‘rif va identifikator kiritish (bu ma‘lumotlar SDO da saqlanadi) va shundan keyin taqdim etish usulini tanlash lozim bo‘ladi. To‘rt xil variant mavjud: kompakt-diksdan ishga tushirish, SCORM ning 1.2 versiyadagi va 2004 yildagi boshqaruvi ostida va AICC boshqaruvi ostida ishga tushirish. Agar siz diskdan ishga tushirishni tanlasangiz dastur sizga html-fayllarni taqdim etadi, ularni keyinchalik veb-serverdan ham ishga tushirishingiz mumkin. Boshqa holatda bu ZIP-arxivga solingan SCORM/AICC- paket ko‘rinishida bo‘ladi.

13-rasm. CourseLab da kurs taqdimoti

Xulosa

Oxirgi yillardagi ishlarga qaraganda kompaniyalar orasidagi ishlab chiqaruvchilar pog‘onasi sezilarli darajada o‘sdi. Ishlab chiqaruvchilar CourseLab da kurslarni agentlar, testli masalalar va mashqlar yordamida interatsiya qilishga yo‘naltirilgan uskunalarini yanada boyitishga ko‘proq e‘tibor berishgan.

Ushbu kurs ishi kesimida quyidagi vazifalar amalga oshirildi:

- Multimedia vositalari va turli dasturlarning ta‘lim jarayoniga ta‘siri tahlil qilindi;

- CourseLab dasturining tarixi va o‘rnatilish jarayonlari o‘rganildi va amalga oshirildi;

- CourseLab dasturining interfeysi va imkoniyatlari o‘rganildi, hamda obyektlari tasnifi tahlil qilindi.

Xulosa qilib aytganda mavjud barcha fanlarni shu CourseLab dasturidan foydalangan holda nafaqat o’quv mashqlari, balki testlar yaratish, multimediali ma`ruzalar yaratishda foydalanilsa o`quv samaradoligini oshishiga olib keladi.

AMALIY ISHINING TOPSHIRIQLARI:

1. CourseLab dasturining tarixi, asosiy imkoniyatlari va o’rnatilish jarayoni

2. Courselab dasturida interaktiv elektron ma’ruzalar yaratish samaradorligi

3. CourseLab dasturining o’rnatilish jarayoni

4. CourseLab dasturining interfeysi, imkoniyatlari va obyektlari tasnifi.